In deze bizarre tijden willen toch even stilstaan bij het feit dat exact 12,5 jaar geleden de deuren van de allereerste Herbergier werden geopend in Arnhem. Dit is de start geweest van een verhaal dat ondertussen op 43 andere plekken in Nederland wordt verteld.
Hoewel het coronavirus er op dit moment voor zorgt dat de kernwaarden van de Herbergier danig onder druk staan en het ‘open deuren’-beleid niet kan worden uitgevoerd, kunnen we zeker stellen dat de Herbergier tot dusver een duidelijke invloed heeft gehad op de dementiezorg in Nederland. Een ode aan alle zorgondernemers en hun medewerkers die daar dagelijks voor zorgen en in deze situatie meer dan ooit een warm en liefdevol thuis voor hun bewoners proberen te bieden.
Onmogelijk sprookje
“Ik ga er nu écht voor zorgen dat bewoners kunnen doen wat ze willen doen”, zei Adriaan Koenen steeds weer tegen zijn zoon Arjen wanneer hij aan een nieuwe baan begon. “Stel dat ik een bewoner ben en ik wil naar de kroeg. Kan dat?”, vroeg hij het personeel van de zorginstellingen waar hij werkte. Het antwoord was nee en bleef nee. “Van regels afwijken leek onmogelijk. Toen was mijn vader helemaal klaar met de zorg in Nederland.”
Zorg weer leuk maken
Totdat hij samen met zijn vrouw Gherina Hans van Putten ontmoet. Hans ontwikkelt op dat moment een concept dat ouderen met dementie een warm thuis biedt. Rebellerend tegen de tijdsgeest. “In de reguliere zorg zag je veel gesloten deuren, minder aandacht en het niet kunnen doen wat je wil. Het was tijd voor een tegengeluid”, vertelt Arjen. Adriaan en Gherina startten als eerste ondernemers van de eerste Herbergier hun zorgavontuur. Zij volgen de bouw van ‘hun kind’ van A tot Z en geven het gedachtegoed van hun (t)huis handen en voeten.
De eerste Herbergier-ondernemers bij een in de steigers staande Herbergier Arnhem.
“Familie van het eerste uur pionierde mee”
Arjen heeft als ‘zoon van’ in het begin geen duidelijk beeld bij de Herbergier. Totdat hij de feestelijke opening bijwoont in 2007 en de Herbergier vaker bezoekt. ‘’Wow, dit is anders. Mensen worden gezien én gehoord, vriendschappen tussen bewoners ontstaan, iedereen kan zijn zoals die is.” De betrokkenheid van familieleden van bewoners van het eerste uur is groot. “Die waren namelijk op zoek naar een woonalternatief voor hun ouder. Familieleden pionierden allemaal mee.”
Sceptisch
Over de komst van de Herbergier in hartje Arnhem is men eerst enigszins sceptisch. “De gedachte heerste dat een Herbergier enkel toegankelijk is voor de rijken. Maar dat kantelde al snel toen de eerste bewoners met enkel een AOW-uitkering hun intrek namen.” Ook vanuit de reguliere zorg en onderwijsinstellingen heerst ongeloof over het gedachtegoed van de Herbergier. “Wat jullie doen is onmogelijk. Leven met open deuren kan alleen met mensen met een lichte vorm van dementie”, herinnert Arjen menig reactie. “Dit ongeloof hoor ik soms nog steeds. Het enige wat ik dan kan zeggen is: ‘Kom eens langs en zie met je eigen ogen hoe het anders kan.’”
“Mensen met dementie zijn geen criminelen die achter slot en grendel moeten”
Ook voor de eerste lichting medewerkers is het wennen. “Tijdens opleiding en op de werkvloer word je op een bepaalde manier opgevoed, dat merk ik zelf ook als verpleegkundige. In de zorg zijn we heel goed in het invullen van en snel overnemen van een ander. Mijn vader moest de medewerkers veel afleren en leren onthaasten.” Die cultuurverandering is volgens Arjen essentieel geweest voor het reilen en zeilen in de Herbergier.
Doen wat je wilt
Vooral het niet willen uitsluiten van risico’s was voor de Herbergier cruciaal. Als voorbeeld noemt hij de open deuren. “Vaak heerst er een irreële ‘wat als’ angst. Bewoners zijn geen criminelen die achter slot en grendel moeten.”
Elke dag ziet Arjen hoe open deuren het verschil maken voor bewoners. Onder andere een afname van onrust bij bewoners. “Gasten kunnen hun ei kwijt. De één gaat naar de markt om een visje te halen, voor de ander is het elke keer een overwinning om een rondje door de wijk te lopen en met de ander loop je even mee. Maar gasten komen altijd blijer terug. Zelfs als een buurtbewoner of de politie hen thuisbrengt.”
Verliefd geworden
Het blijft voor Arjen, die zelf een achtergrond in de jeugdzorg heeft, niet alleen bij ‘zoon van’ zorgondernemer Adriaan. Hij volgt de opleiding tot verpleegkundige en kijkt drie jaar mee in de keuken van de Herbergier. Samen met zijn vrouw Nina wordt hij verliefd op de Herbergier, waarop ze in 2013 het stokje overnemen van de eerste Herbergier-pioniers van Nederland.
Arjen en Nina werden ook verliefd op de Herbergier en volgden de eerste Herbergier-ondernemers op. Eind vorig jaar tekenden zij voor vijf jaar bij.